احیا و بازسازی معادن؛ بازگشت زمین به زندگی

افشاری معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان، ضمن تاکید بر اهمیت احیا و بازسازی معادن اظهار داشت: احیا و بازسازی معادن، تنها یک اقدام فنی نیست که بعد از پایان عملیات برداشت انجام شود. این کار، یک مسئولیت اجتماعی است که باید از همان ابتدای فعالیت‌های معدنی در دستور کار قرار گیرد.

فعالیت‌های معدنی همواره در کنار فرصت‌های اقتصادی، تهدیدهایی جدی برای محیط زیست و منابع طبیعی به‌دنبال دارند. تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، بر هم خوردن تعادل اکوسیستم‌ها و آسیب به ذخایر ژنتیکی منطقه، بخشی از آسیب‌هایی است که اگر بدون برنامه‌ریزی برای احیا و بازسازی رها شود، خسارت‌های جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد خواهد کرد.

به گزارش روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان احیا و بازسازی معادن را به‌عنوان یکی از مأموریت‌های اصلی خود در دستور کار قرار داده است. در سال‌های اخیر، تلاش شده تا با همکاری بهره‌برداران و مشارکت مردم محلی، مناطق تخریب‌شده به طبیعت بازگردانده شوند.

 معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان، ضمن تاکید بر اهمیت احیا و بازسازی معادن اظهار داشت: احیا و بازسازی معادن، تنها یک اقدام فنی نیست که بعد از پایان عملیات برداشت انجام شود. این کار، یک مسئولیت اجتماعی است که باید از همان ابتدای فعالیت‌های معدنی در دستور کار قرار گیرد.

مالک اژدر افشاری تصریح کرد: زمین‌هایی که بهره‌برداری معدنی در آن‌ها انجام می‌شود، سرمایه طبیعی کشور هستند و نباید پس از پایان کار، به حال خود رها شوند. اصلاح آسیب‌هایی که به خاک، پوشش گیاهی و محیط زیست وارد شده، یک وظیفه انسانی و اخلاقی است. اگر می‌خواهیم منابع را سالم به نسل‌های آینده تحویل دهیم، باید احیا و بازسازی را جدی بگیریم.

وی با بیان اینکه یکی  از نمونه‌های موفق این اقدامات، مربوط به معدن دوران است و در این معدن پنج هکتار از زمین‌های تخریب‌شده تحت عملیات احیا قرار گرفته است، افزود: در استان زنجان تاکنون عملیات احیا و بازسازی در هفت معدن واقع در شهرستان‌های زنجان، ابهر، خدابنده و ماهنشان انجام شده است. تمام این عملیات‌ها به‌صورت بیولوژیک و با روش‌هایی همچون بذرپاشی و کاشت گونه‌های بومی صورت گرفته تا اکوسیستم منطقه به حالت طبیعی بازگردد.

نماینده شرکت اکتشاف زنجان که بهره‌بردار معدن دوران است در گفت‌وگو با روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان گفت: ما پس از اتمام برداشت مواد معدنی، بلافاصله  با همکاری منابع طبیعی استان وارد مرحله بازسازی شدیم. بازسازی و احیا محیط بخش مهمی از فرآیند کار ما است.

وی ادامه داد: پنج هکتار از محدوده معدن بعد از پایان عملیات برداشت، تحویل منابع طبیعی شد و کار احیا آغاز گردید. بذر گیاهان مرتعی که متناسب با اقلیم منطقه هستند، با نظارت کارشناسان پاشیده شد و حالا شاهد رشد این گیاهان هستیم. در آینده نزدیک این پوشش گیاهی از تخریب خاک جلوگیری خواهد کرد.

این نماینده با بیان اینکه فعالیت معدنی نباید تنها به استخراج محدود بماند، عنوان کرد: احیا باید همزمان با عملیات معدن‌کاری در دستور کار قرار بگیرد. زمین بعد از برداشت نباید به حال خود رها شود و این نگاه باید به یک فرهنگ تبدیل شود.

در ادامه  کارشناس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان به کاشت گونه‌های مرتعی و درختان بومی نیز در منطقه معدن دوران اشاره کرد و گفت: در محدوده معدن دوران، نهال‌های ارس و زالزالک غرس شدند. این گونه‌ها، بومی و مقاوم هستند و می‌توانند نقش مهمی در تثبیت خاک و بازسازی اکوسیستم منطقه ایفا کنند.

احد خطیبی یادآور شد: احیا و بازسازی معادن، یکی از پروژه‌های مهم اداره منابع طبیعی است و ما تلاش می‌کنیم با مطالعات دقیق و کارشناسی، بهترین گونه‌های گیاهی را برای هر منطقه انتخاب کنیم.

از دیگر نمونه‌های موفق در حوزه بازسازی، اقدامات انجام‌شده در معدن سنگ آهن مروارید یک است. بهره‌بردار این معدن، درباره تجربه خود می‌گوید:

ما حدود دو سال است که به‌صورت مستمر اقدامات محیط‌زیستی انجام می‌دهیم. ظرفیت محل دپوی معدن که تکمیل شده بود، با همکاری منابع طبیعی احیا شد. در این زمین، بذرپاشی انجام دادیم تا گیاهان مرتعی رشد کنند.

 امروز در بسیاری از مناطق معدنی استان زنجان، بذرهایی که بر خاک نشسته‌اند، نماد بازگشت امید به سرزمین هستند. هر جوانه‌ای که از دل زمین سر برمی‌آورد، نشانی از تعهد و مسئولیتی است که فراتر از سودآوری و تولید، به آینده‌ای سبز و پایدار چشم دوخته است.

 تجربه احیا و بازسازی معادن در زنجان ثابت کرده است که می‌توان بین توسعه و حفظ منابع طبیعی، تعادل برقرار کرد؛ می‌توان هم زمین را کاوید و هم دل خاک را با کاشت دوباره، آرام کرد. این کار نه یک انتخاب اختیاری، بلکه یک ضرورت اخلاقی، زیست‌محیطی و انسانی است.

 زمین سرمایه‌ای است که از پدران به ما رسیده و باید به آیندگان سپرده شود؛ با همان سخاوت، با همان شکوه و حتی بهتر از آن. احیا و بازسازی معادن، ترجمه عملی این باور است؛ باوری که اگر به درستی در جان جامعه نهادینه شود، می‌تواند مسیر توسعه را به‌سوی پایداری و توازن هدایت کند.

احیا و بازسازی معادن، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است؛ ضرورتی که ریشه در اخلاق، مسئولیت اجتماعی و تعهد به آینده دارد. تنها در سایه این نگاه می‌توان به توسعه‌ای پایدار دست یافت که در آن طبیعت، هم‌پای صنعت رشد کند و زمین، فرصت بازگشت به زندگی را بیابد.